WONDEREN ZIJN DE WERELD NIET UIT.
Dat bleek maar weer eens toen we met de DD 13 op zaterdag 9 mei jl. aanwezig waren op de Open Havendag Gorinchem. Na een wat spetterige maar leuke heenreis vanuit Woudrichem, werden we onder enthousiaste belangstelling geschut door het kleine sluisje. Wij hadden het visserskoor Ongestaagd aan boord en dat zag er allemaal nogal gezellig uit en dat trok dus de nodige aandacht. Na geschut te zijn, kregen we een mooie plek aangewezen midden in de lange rij aanwezige zalmschouwen, precies op de plek waar op de wal de vereniging De Oude Drijverschuit hun, op de vuurduvel, gebakken vis aan de man bracht. We waren dus prominent aanwezig en aan bekijks en belangstelling geen gebrek. Om de DD 13 te promoten zorgden we er voor dat er op zijn minst steeds wel één van onze bestuursleden aan boord was om de belangstellenden te woord te staan over de historie, de doelstelling van onze stichting, het verleden, heden, en de toekomst van de DD 13.
Op een gegeven moment was ik zelf aan boord en werd op mijn schouder getikt door Jan Duister. Jan vaart met de Wou 77 en is al vele jaren een bekend gezicht binnen de VBZ. Ik had al heel snel in de gaten dat Jan veel kon vertellen over de geschiedenis van de DD 13.
Jan vertelde dat zijn vader een man was die van alle markten thuis was en alles aanpakte waaraan een boterham te verdienen was. Op een gegeven moment gingen Jan en zijn broer ook mee op karwei met vader. Omdat vader verzot was op gerookte paling belandde ze na
het werk nogal eens bij Jan Vos in Veen voor een bosje gerookte aal. Vos en Duister leerden elkaar beter kennen en op een gegeven moment gaf Jan Vos te kennen dat hij een andere motor in zijn visserschip de DD 13 wilde, wellicht een mooie klus voor Duister. Uiteraard!
Duister bouwde op verzoek van Vos een driecilinder Lister in de DD 13. Deze motor bleek niet de kwaliteiten te bezitten waar Vos op gehoopt en gerekend had. Het was een motor met veel kuren, nukken en stukken. Daar moest volgens Vos verandering in komen en
Duister kreeg de opdracht een zescilinder ford motor uit een vrachtauto in te bouwen. Hier heeft Vos volgens zeggen vele jaren naar tevredenheid mee gevaren.
Dat er ooit een Lister- en later een Fordmotor in de DD13 heeft gestaan was voor ons geen nieuws (lees daarvoor op onze website onder het kopje de motor “het kloppend hart”). Dat we nu ook weten wie die twee motoren heeft ingebouwd is voor ons natuurlijk wel nieuws en belangrijke kennis over de geschiedenis van de DD 13.
De grootste verrassing van de dag kwam echter toen Jan mij vroeg of ik ook wist wat voor motor er in de DD 13 stond voordat zijn vader de Lister inbouwde. Ik kon Jan vertellen dat ik dat inderdaad wist en dat dat een eencilinder gloeikop Scandia moet zijn geweest. Dit kon Jan bevestigen en stelde er meteen de vraag achteraan of ik ook wist waar die Scandiamotor gebleven is. Ik antwoordde met zoiets van: “Ja, die zal, zoals het met dat soort motoren bijna altijd ging, helaas wel bij het oud ijzer terecht gekomen zijn. “Nee”, was het antwoord van Jan, “die motor staat bij mijn broer in ‘s-Hertogenbosch”. Daarop werd het eerst even stil van mijn kant gevolgd door: “Nu breekt mijn klomp, dat meen je toch niet hé? “Ja, dat meen ik wel, bel m’n broer maar op, daar ben je altijd welkom”.
De rest van het gesprek tussen Jan en mij is te lang om hier op papier te zetten maar ik zat een paar dagen later natuurlijk wel bij Jan zijn broer in Den Bosch. Tot mijn grote verrassing trof ik daar een zeer aardige man die in de loop der jaren een waar amateur-museum heeft opgebouwd. Ik kwam ogen en oren te kort. Jan z’n broer, Meeuwes, is geïnteresseerd in alle gebruiksvoorwerpen, rijwielen en gereedschappen, mits ze maar oud zijn. En daar tussen al dat moois staat ‘onze’ Scandia. Na een lange tijd in ruste te hebben gestaan heeft Meeuwes de Skandia een aantal jaren geleden weer aan het lopen gebracht en daarna is de motor ‘het museum’ in gegaan. Meeuwes durft dan ook te garanderen dat de motor met een beetje brandstof en één slag aan het vliegwiel weer loopt.
Het is fantastisch om het verhaal aan te horen van Meeuwes over hoe de motor bij hem terecht is gekomen en het is duidelijk dat dit onomstotelijk de motor is die ooit in de DD 13 heeft gestaan. Jammer is dat op de motor alleen een ingegoten nummer te vinden is. Verder
zijn er geen gegevens te vinden op de motor. Geen typeplaatje, nergens staat het merk ingegoten of ingeslagen, geen technische gegevens, niets. Vooralsnog nemen we echter het verhaal aan dat steeds en door iedereen bij de motor verteld wordt en dat is het verhaal dat het een Zweedse Scandia van 10 PK is. Het is in ieder geval een 1 cilinder tweetact gloeikopmotor.
Zoekend op internet ben ik er inmiddels achter gekomen dat de Scandia fabriek gevestigd was in de plaats Lysekil in zuid Zweden en dat in die plaats momenteel zelfs een Skandia museum gevestigd is. Verder zoeken op internet leert dat Skandia gloeikop motoren gemaakt heeft van verschillende types en van klein tot groot. Ze hebben gloeikopmotoren gebouwd van een kleine 8 PK 1 cilinders tot grote meercilinders voor o.a. coasters en vissersschepen. Verrassend is dat toen ik het motornummer intikte, ik direct terecht kwam bij de serie kleine gloeikopmotoren. De site van het museum is volledig in de Zweedse taal en dat maakt het lastig. Ik ga een dezer dagen echter een brief schrijven naar het museum met de vraag of zij mij aan de hand van de foto’s en het motornummer aan meer informatie kunnen helpen. Het zou toch prachtig zijn als we o.a. het bouwjaar van de motor weten en wat meer technische gegevens over de eerste motor in de DD 13 hebben?
Ik hoop dat we binnenkort meer informatie kunnen publiceren!!